من به تو افتخار کونم (درد دیل - شعر گیلکی)

ثانیه و دقیقه و ساعت  و روز  و هفته و ماه و سالان
بوگذشتید و بازم گوذره*
تو ولی باصلابت تر, جه گوذشته ایسائی
استوار و سینه ستبر
تی چومان , ایتا لحظه هم فوچه* نیبه گیلان جا
مثل ماری * کی , خو زاکا بغل داره
جه او جور فاندری و بدیل دوکونی , ایتا دونیا غورصه یا
توئی کی سفیدرود بی کس ره همدیل و همرازی
تی مرا , سفیدرود همیشه زندهء
ترا کی فاندرم , من به زندگی امیدوارترا بم
ترا کی فاندرم , به گیلان و گیلانی و گیلک بودن با غرورافتخار کونم
تا وقتی نفس کشم ای درفک , من به توافتخار کونم

جه : دامون گیلک پور
---------------------------------------------------
مفهوم فارسی بعضی از کلمات:
گوذره = میگذرد
فوچه = بسته شدن
ماری = مادری

گیله مرد ( جه بزرگ علوی) قسمت هشتم وآخرین قسمت

دوستانی کی تا به ایا ا داستان دونبالا کودید , شیمی خدمت باید بگم کی ایمروز آخرین قسمت جه داستان گیله مرد بزرگ علوی شومره بنام . دانم کی می ا کار خیلی کمی وکاستی داشتی و اوتوئی کی باید و شاید نتانستم به گیلکی واگردان بوکونم ,ضمن انکی امی گیلان مئن گیلکی به لهجه های مختلفی صحبت به ,  ولی به هر صورت سعی بوکودم کی  ایتا داستان جه ایتا نویسنده بزرگا به گیلکی واگردان بوکونم کی بنوبه خودش کاری ایسه تازه و خودش تانه قدم مثبتی ببه برای ان کی امان بتانیم نیوشته یانا به گیلکی واگردان بوکونیم و بعد هم بتانیم به گیلکی بخوانیم.
همهء شومره آرزوی سلامتی کونم و امیدوارم کی همیشه گیلک بمانید و سربلندو پایدار.
.--------------------------------------------------------------------

قسمت آخر :
.....اونی دندانانم ضرب آهنگ یکنواخت فوبوستن آب مرا بهم خوردی و گیله مردم همچنان بی تاب بو .
آرامشی کی اتاق مئن حکمفرما بوبوسته بو  ظاهرآ محمد ولی یا مشکوکا کوده بو .
اون خاستی بدانه کی گیله مرد خوفته یا بیداره ؟
"چره جواب ندی ؟ شومان همه تا دوشمن خودا و پیغمبرید . همهء شومرا کوشتن واجبه ,  بیشتاوستم آگول بوگفته کی , اگر اونی دختره قاتیلا بوکوشید  حاضره کی خودشا تسلیم بوکونه .
 جان خودوش , من اصلآ اهمیت ندم او زناکی کی او روز می تیر مرا به زمین بکفت اونی دختر بو . بمن چی .
من خودم تکلیفا انجام بدام .من گم آگول دوشمن خودایه و اونا کوشتن واجبه , بیشتاوستی  ؟ من جه هیچ کسی نترسم . من بوکوشتم , هر کاری جه آگول دست بر آیه بشه بوکونه .....
 " تی توفنگا بنه بیجیر . تکان بوخوردی بمردی . "
انا گیله مرد بوگفت , ایتا صدای خسته و گیرفته , وکیل باشی ایتا کبریت آتش بزه  و اون گیله مرد ره بمنزلهء ایتا آژیر خطر بو . ایتا چوم فوچئن مئن تپانچه یا جه خودش جیب بیرون باورد و او موقع کی نور کمرنک و زرد رنگ کبریت اتاقا روشنا کود , گیله مرد فرصت پیدا بوکود تا گلنگدنا فاکشه و بطرف محمد ولی نیشانه بیگیره .
محمد ولی وقتی خاستی کبریتا روشنا کونه توفنگ کونه یا بنا زمین و اونی لوله یا بیگیفته خودش دو تا زانو مئن . او نور کم کبریت مئن دو تا چوم دوروشت و سفید بو کی فقط معلوم بو . محمد ولی گیجا بوسته بو . کبریت آتش کم کم اونی دستا بسوجانه  و اونی  بازو مثل انکی بی حس بوبوسته بو شلا بوسته و بکفته اونی ران رو .
" تی توفنگا بنه زمین  تکان بوخوردی بمردی ! "
لولهء تپانچه وکیل باشی شقیقه یا لمس کودی . گیله مرد دست تاودا اونی گولی یا بیگفت و اونا فاکشه باورد اتاق مئن .
" صبر بوکون الان ترا حالی کونم , رجز بخوان , مرا شناسی ؟ چره نیگا نوکونی ؟ "
باران همچنان وارستی , ولی افق کرا کم کم روشنا بوستی و آسمان کرا کم کم بازا بوستاندوبو .
" گفتی جه کسی نترسی !؟ نترس الان ترا نوکوشم , ترا باید با دست خفا کونم . صغرا می زن بو  . نامرد تو می زنا بوکوشتی . تو صغرا قاتلی . آگول منم . ازش نترسی ؟ هان  ؟ چره تکان  نوخوری ؟"
توفنگا جه اونی دست فاگیفته به دیوار تکیه بدا . " تو بوگفتی جه آگول نترسی . آگول منم بیچاره . آگول لولمانی جه غوصهء خودش دختر دق مرگ بوبوسته . من بوگفتم کی اگر قاتل صغرایا مرا فادید , آگول تسلیم به .
آگول اصلآ نئسا تا باید تسلیم ببه . اتوبوسا جاده میانی من بزم . همهء اوشانی کی می مرا ایسید , اوشانیئید کی جه دست شومان بی خانمان بوبوستیدی . اشانا ترا گم تا ندانسته جه دونیا نیشی . ویریز می هفت تیرا بنام می جیب مئن  . خایم ترا با دست بو کوشم . خایم تی گولی یا گاز بیگیرم . آگول منم . می دیل کرا خونکا به .
گیله مرد جه فرط درندگی له له زئه ای . نانستی خو دوشمنا چوتو وا بو کوشه !
دستپاچه بوبوسته بو . نور سحر مئن کم کم تانستی هیکل درب و داغان وکیل باشی یا بیدینه .
" من خودم مره خانه و زندگی داشتیم  . سواد هم دارم . ا پنج سال مئن یاد بیگیفتم . خیلی چیزان یاد بیگیفتم .
گی مملکت هرج و مرج نیئه ؟ هرج و مرج مگر چی یا گیدی ؟امرا چاپیدی , جه خودمان خانه و زندگی بیرونا کودیدی . جه امان د چیزی نمانسته . د هیچ رعیتی نمانسته . تو خودت چقدر مرا تلکه بوکودی ؟ تی عمر خیلی دراز بو , اگه بدانستیبیم صغرا قاتیل توئی , تا الان هفت تا کفن بپو سانه بی ؟ کی لا مذهبه ؟ شومان کی هیزار بار قرآن مهر و امضاء بوکودید  و شیمی قول جیر بزه ائید یا امان ؟ ناموئید قسم نوخوردید کی د همه در امانید ؟ چره مردوما بیخود گیریدی ؟ چره بیخود مردوما کوشیدی ؟ کی دوزدی کونه ؟ می جد اندر جد ا آب و خاک مئن زندگی بوکود , کو اربابی پنجاه سال پیش گیلان مئن ایسابو ؟ "
انی زبان تته پته کودی , بحدی توند حرف زئه ای کی بعضی جه کلمه یان مفهوم نوبو . وکیل باشی خودش دوتا زانو رو خودش پیشانی یا بچسبانه بو بزمین و خودش دو تا دستانا بنابو خودش پوشت گردن . اونی کلاه بکفته بو اتاق تان .
: " نترس , اتوئی ترا نوکوشم . ویریز , حیفه کی ایتا گلوله تره حراما کونم .  آخه بدبخت تو چی قابلی ایسی کی من تره ایتا فشنگ فیشانم . ویریز بیدینم ! "
وکیل باشی ولی جه خودش جا تکان نوخوردی . حتا با لگدی کی گیله مرد اونا بزه , بازم جه خودش جا تکان نوخورد.
گیله مرد دست تاوادا  و اونی پالتو یقه یا بیگیفت  و اونی صورت مئن نیگا  بوکود . او روشنائی کم صبح مئن بتانسته یک کمی جه محمد ولی صورتا بیدینه .عرق جه اونی صورت فوبوستی . اونی چومان به سفیدی زئه ای.
بی حالا بوسته بو  . جه اونی دهنم کف زرد رنگی بیرون فوبوستی  و خر خر کودی .
هاتو کی اونی چوم به چومان براق و دورشت گیله مرد دکفته به تته پته بامو و بوگفت : " نوکوش امان بده ! پنج تا زای دارم . می زاکانا رحم بوکون .هر کاری بیگی کونم . به خودت جوانی مرا ببخش . دوروغ بوگفتم من نوکوشتم . تی صغرایا من نوکوشتم . خودوش تیر اندازی کودی . مسلسل می دست مئن دونبو . "
 گریه کودی . التماس و  عجز و ناله کودی . التماس و عجز و ناله محمد ولی شین , مثل ایتا آبی کی روی آتش فوکوده بید ,  گیله مرد آتش خشما خاموشا کود . بیاد باورده کی بوگفته پنج تا زای داره .اگر راست بگه !؟
بیاد خودش زای دکفت . باران د بند بامو بو  و سکوت و صفای سر صبح  بی غیرتی و ضعف  محمد ولی تنفر عجیبی گیله مرد مئن زندا کود . روشنی هوا باعث بوبوسته کی گیله مرد دستپاچه ببه و عجله بو کونه .
گیله مرد ایتا تف تاوادا محمد ولی طرف و در عرض چند دقیقه محمد ولی پالتو یا جه اونی تن بکنده و اونی قطار فشنگا جه اونی کمر وازا کود  و خودش پتویا اونی سر و کله یا واپخت , اونی بارانی یا دوکود و اونی کلاه بنا خو سر و جه اتاق بیرون بامو .
هنوزم جه جنگل شیون و نالهء ایتا زن انا بگوش آموئی . ها موقع صدای ایتا تیر بگوش بامو و ایتا گلوله اونی بازویا بو خورد . هنوز وانگردسته بو کی ایتا گلوله دیگه انی سینه یا بو خورد و اونا جه ایوانم جور بجیر تاودا .  گیله مرد سینه سوختاندوبو, آسمان اونی ره تیره و تار بوبوسته , انی چومان دوسته بوبوست .
بلاخره مامور بلوچ خو کارا بوکود .
-----------------------------------
واگردان به گیلکی جه : دامون گیلک پور

بهارانه (به بهانه آغاز سال نو و آمدن بهار و نوروز)

پیشاپیش نوروز و بهار آزادی و سال نوهمه شوما هموطنان عزیزا تبریک گم . سال خوب و خوشی شومره آرزو کونم وامید وارم کی ایمسال سال آزادی ببه همه تان ره.

تیک تاک , تیک تاک , تیک تاک..........

ساعت دیوار رو , خبر از آمون بهار دئه*

من جه پنجره , بیرونا فاندرم , تا کی نسیم بهارا بیدینم

داران , تی تی* بزئید , گولانم  ایتا ایتا واشکوفتا ندرید*

نوای خوشه بولبول , جه هر طرف بگوش آیه

پروانه یانم , بجیر بوجور شیدی و چرخ خوریدی

عطر سبزهء تازه و سونبول , همه جا بپیچستهء*

آسمانم خیال کونی , هیچ سیا ابری ناره , گول گول آفتابه

خورشید گرمتر جه همیشه , خودش آفتابا پهنا کوده همه جا

زمستان بقچه به بقل , زانوی غم بغل بیگیفته و چوم برایه

من می تازه رختا , کی جه پارسال عید داشتیم دوکونم

خاک بیگیفته طاقچه یا , جه گرد و غوبار پاکا کونم

آینه و شمدان و سبزا کوده گندما , همرایه هفت تا سین سفر سر دیچینم

در خانه یا باز نهم , تا دوست و آشنایا خوش آمد بگم

 تا جه خوشحالی , جه محبت , جه ته دیل همه تانا بگم ;

شیمی عید موبارک

شیمی بهار و نوروز موبارک

شیمی تازه سال شومره موبارک

----------------------------------

جه : دامون گیلک پور

* مفهوم فارسی :

دئه = می دهد

تی تی = شکوفه

واشکوفتاندرید = شکوفا می شوند , باز می شوند

بپیچستهء = پیچیده است

چهارشنبه سوری تون مبارک

چهارشنبه سوری خوبی رو همرا با شادی و سرور براتون آرزومندم.
از قرار معلوم یکی از تاریخی ترین چهارشنبه سوری هامون رو امسال شاهد خواهیم بود.



رضا علامه‌زاده :
"  هفت دليل برای چهارشنبه‌سوری امسال "

مرگ‌سالاران در برخورد با اين گردهمائی پراکنده در ابعاد ميهن، به کلی عاجز خواهند بود. تمام ايران را با صدها هزار کوی و برزن که تجلی‌گاه مخالفان در شب چهارشنبه‌سوری خواهد بود را نمی‌توان اشغال نظامی کرد! طرفداران مرگ‌باوران حاکم، تنها ايرانيانی هستند که از هر جشنی بی‌زارند چه رسد به چهارشنبه‌سوری، نماد شادمانی .

زمزمه برگزاری مراسم چهارشنبه سوری امسال با محتوای ضد ديکتاتوری دارد آرام آرام به يک هلهله شادی بدل می‌شود. و می‌دانيم که هيچ چيز بيش از شادی و شادمانی، روضه خوانان مرگ پرست را مشوش نمی‌کند!

به هفت دليل روشن، بايد تمامی شب‌گريزان ايرانی، دست در دست، چهارشنبه سوری امسال را به عنوان شبی به روشنی روز در تاريخ مبارزات دموکراسی طلبی وطنمان ثبت کنند:

يک: چهارشنبه سوری، جشن باستانی و ملی ما ايرانيان است که نشان از قدمت تاريخی سه هزار ساله‌ی ملتی بزرگ دارد که چون آتشی فروزان از گردبادهای سهمناک تاريخ برگذشته، و گرمابخش‌تر از هميشه همچنان می‌درخشد. همين ويژگی يگانه، يعنی باستانی و ملی بودن، به تنهائی کافی است تا فرصت طلائی چهارشنبه سوری را برای نشان دادن برتری نور بر تاريکی از دست ندهيم.

دو: شبِ چهارشنبه سوری شبِ شادمانی و سرور و پايکوبی است و همين خصيصه، اين شب را از شب‌های زاری و گريه و مويه متمايز می‌کند؛ شب‌هائی که دين فروشان حاکم برای پنهان داشتن نامردمی‌هايشان از دين‌باوران واقعی، با تمام توان به آن توسل می‌جويند و از احساسات مذهبيشان سوءاستفاده می‌کنند.

سه: تا آنجا که من اطلاع دارم جشنی به اين طولانی و به اين تنوع در هيچ فرهنگ بشری وجود ندارد. منظورم جشن نوروز ما ايرانيان است که از شب آخرين چهارشنبه سال آغاز می‌شود و تا مراسم سيزده به در، که دستکم دو هفته پس از آن است ادامه می‌يابد. مردم ما می‌توانند مراسم چهارشنبه سوری امسال را به عنوان سرآغاز نمايشی شاد و دل انگيز تلقی کنند که تا سيزده به در سال تازه ادامه خواهد يافت.

چهار: يکی از مهمترين ويژگی‌های چهارشنبه سوری، سراسری و کشوری بودن آن است. هيچ ده و قصبه و شهری نيست که محله‌هايش در چهارشبنه سوری مملو از پيران و جوانانی که شادمانانه از روی آتش می‌پرند نباشد. مرزهای جغرافيائی پايتخت و استان و شهرستان و روستا برچيده می‌شود و ايران يکپارچه فرياد شادمانه‌ی آزادی می شود.

پنج: چهارشنبه سوری به عنوان سرآغاز نوروز، همواره جشنی فرامذهبی بوده و خواهد بود. بجز مشتی قشريون دين فروش که بويژه در طول امسال دستشان برای مذهبی‌ها هم رو شده و حنايشان پيش آن‌ها هم ديگر رنگی ندارد، همه‌ی مردم ايران با هر نگرش و اعتقادی در آن شرکت می کنند. مرزهای دروغين و غير انسانی، که توسط دين فروشان معمم و مکلا ميان خداباوران و بی‌خدايان، ميان مسلمانان و يهوديان و بهائيان و مسيحيان و زرتشتيان و... کشيده شده برچيده می‌شود و ملت ايران در تماميتِ با شکوهش جلوه‌گر می‌شود.

شش: فراقومی بودن چهارشنبه سوری نيز ويژگی برجسته ديگر آن است. اين جشن شادمانه، کُرد و لُر و فارس و بلوچ نمی‌شناسد. ترکمن همانگونه از آتشی که در پشت اُبه‌اش در دشت ترکمن صحرا برافروخته می‌پرد که هموطن عرب‌تبار اهوازی در مقابل کلبه‌اش در نخلستان جنوب. دختر و پسر تهرانی با همان زبان با آتش حرف می‌زنند که زن و مرد گيلک: "زردی من از تو، سرخی تو از من!"

هفت: و بالاخره، و شايد از همه مهم‌تر، همين هفتمين ويژگی است که تنها به شرائط چهارشنبه سوری امسال ارتباط دارد. دنيا می‌داند که مرگ پرستان حاکم بر ايران از هرچه بوی ايرانی بودن بدهد بيزارند چرا که می‌دانند مرگشان در اتحاد همه ايرانيان با هم است. ندادن يک اجازه ساده برای گردهمائی مخالفان، و جلوگيری به هر حيلت از بيرون آمدن مردم، از همين وحشت ريشه می‌گيرد. «چهارشنبه سوری» اما پادزهر هر حيلت را در گوهر خود دارد؛ گوهری که تلاش کردم رگه‌هائی از درخشش آن را در شش بند بالا بياورم.

مرگ‌سالاران در برخورد با اين گردهمائی پراکنده در ابعاد ميهن، به کلی عاجز خواهند بود. تمام ايران را با صدها هزار کوی و برزن که تجلی‌گاه مخالفان در شب چهارشنبه سوری خواهد بود را نمی‌توان اشغال نظامی کرد! طرفداران مرگ باوران حاکم، تنها ايرانيانی هستند که از هر جشنی بيزارند چه رسد به چهارشنبه سوری، نماد شادمانی. پس نمی‌توان آنان را از طريق سيمای زشت رهبری، و منبر زشت‌تر رمالان جمعه به اين جشن فراخواند و با اتوبوس و قطار از اينجا و آنجا به جای معينی کشاند! و از همه شيرين‌تر فضای شادمانه‌ی حاکم بر شب چهارشنبه سوری است که نه فضای غم و آه و سينه و رنجير زدن، که هوای پايکوبی و ترنم و لبخند است به فردای روشن آزادی که طليعه‌اش از هم اکنون پيداست.

بهار آموندره (درد دیل - شعر گیلکی)

بینیشان خندا به تی لب
تی دیلا صفا بدن , کی بهار آموندره

کهنه خاکا بتکان جه تی خانهء دیل
سبزا کون گندما عید سفره ره , کی بهار آموندره

خوانیدی پرنده یان شادی و سرور امرا
دوسته خو بارو کوچا زمستان و چوم برایه , کی بهار آموندره

بنه دیمه کهنه کینه و دوشمنی یا
پیش قدم بوبو جه سر بیگیر تی دوستی یا , کی بهار آموندره

جه ته دیل تازه سال ره  بوکون تو آرزو
تا کی آزادی ببه امی نصیب , کی بهار آموندره

-----------------------------------------
       دواره اشان همه

ایشناوی شر شر آب چشمه یا جه کوه
بپیچسته همه جا , گول سونبول عطر و بو

ایوارده واگردسته هاج هاجی جه سفر
سبزا بو  دشت و دمن , صحرا و کوه و کمر

نده راه غورصه بدیل , هاتوئی نمانه سخت روزان امره 
دواره اشان همه , ایوارده روز و روزگار بکام به امره

تره یاده نشه کی تی واسی , چوم برایه تی همسایه
تا بیگیری اونه حالا , ایمسالم مثل همیشه عید ره اون تنهایه

جه : دامون گیلک پور
---------------------------
بتکان = تکان بده
دیمه = کنار گذاشتن
بپیچسته = پیچیده