۱۳۸۸ اسفند ۲۶, چهارشنبه

بهارانه (به بهانه آغاز سال نو و آمدن بهار و نوروز)


پیشاپیش نوروز و بهار آزادی و سال نوهمه شوما هموطنان عزیزا تبریک گم . سال خوب و خوشی شومره آرزو کونم وامید وارم کی ایمسال سال آزادی ببه همه تان ره.


تیک تاک , تیک تاک , تیک تاک..........
ساعت دیوار رو , خبر از آمون بهار دئه*
من جه پنجره , بیرونا فاندرم , تا کی نسیم بهارا بیدینم
داران , تی تی* بزئید , گولانم  ایتا ایتا واشکوفتا ندرید*
نوای خوشه بولبول , جه هر طرف بگوش آیه
پروانه یانم , بجیر بوجور شیدی و چرخ خوریدی
عطر سبزهء تازه و سونبول , همه جا بپیچستهء*
آسمانم خیال کونی , هیچ سیا ابری ناره , گول گول آفتابه
خورشید گرمتر جه همیشه , خودش آفتابا پهنا کوده همه جا
زمستان بقچه به بقل , زانوی غم بغل بیگیفته و چوم برایه
من می تازه رختا , کی جه پارسال عید داشتیم دوکونم
خاک بیگیفته طاقچه یا , جه گرد و غوبار پاکا کونم
آینه و شمدان و سبزا کوده گندما , همرایه هفت تا سین سفر سر دیچینم
در خانه یا باز نهم , تا دوست و آشنایا خوش آمد بگم
 تا جه خوشحالی , جه محبت , جه ته دیل همه تانا بگم ;
شیمی عید موبارک
شیمی بهار و نوروز موبارک
شیمی تازه سال شومره موبارک
----------------------------------
جه : دامون گیلک پور

* مفهوم فارسی :
دئه = می دهد
تی تی = شکوفه
واشکوفتاندرید = شکوفا می شوند , باز می شوند
بپیچستهء = پیچیده است

۱۳۸۸ اسفند ۲۴, دوشنبه

چهارشنبه سوری تون مبارک


چهارشنبه سوری خوبی رو همرا با شادی و سرور براتون آرزومندم.
از قرار معلوم یکی از تاریخی ترین چهارشنبه سوری هامون رو امسال شاهد خواهیم بود.



رضا علامه‌زاده :
"  هفت دليل برای چهارشنبه‌سوری امسال "



مرگ‌سالاران در برخورد با اين گردهمائی پراکنده در ابعاد ميهن، به کلی عاجز خواهند بود. تمام ايران را با صدها هزار کوی و برزن که تجلی‌گاه مخالفان در شب چهارشنبه‌سوری خواهد بود را نمی‌توان اشغال نظامی کرد! طرفداران مرگ‌باوران حاکم، تنها ايرانيانی هستند که از هر جشنی بی‌زارند چه رسد به چهارشنبه‌سوری، نماد شادمانی .

زمزمه برگزاری مراسم چهارشنبه سوری امسال با محتوای ضد ديکتاتوری دارد آرام آرام به يک هلهله شادی بدل می‌شود. و می‌دانيم که هيچ چيز بيش از شادی و شادمانی، روضه خوانان مرگ پرست را مشوش نمی‌کند!

به هفت دليل روشن، بايد تمامی شب‌گريزان ايرانی، دست در دست، چهارشنبه سوری امسال را به عنوان شبی به روشنی روز در تاريخ مبارزات دموکراسی طلبی وطنمان ثبت کنند:

يک: چهارشنبه سوری، جشن باستانی و ملی ما ايرانيان است که نشان از قدمت تاريخی سه هزار ساله‌ی ملتی بزرگ دارد که چون آتشی فروزان از گردبادهای سهمناک تاريخ برگذشته، و گرمابخش‌تر از هميشه همچنان می‌درخشد. همين ويژگی يگانه، يعنی باستانی و ملی بودن، به تنهائی کافی است تا فرصت طلائی چهارشنبه سوری را برای نشان دادن برتری نور بر تاريکی از دست ندهيم.

دو: شبِ چهارشنبه سوری شبِ شادمانی و سرور و پايکوبی است و همين خصيصه، اين شب را از شب‌های زاری و گريه و مويه متمايز می‌کند؛ شب‌هائی که دين فروشان حاکم برای پنهان داشتن نامردمی‌هايشان از دين‌باوران واقعی، با تمام توان به آن توسل می‌جويند و از احساسات مذهبيشان سوءاستفاده می‌کنند.

سه: تا آنجا که من اطلاع دارم جشنی به اين طولانی و به اين تنوع در هيچ فرهنگ بشری وجود ندارد. منظورم جشن نوروز ما ايرانيان است که از شب آخرين چهارشنبه سال آغاز می‌شود و تا مراسم سيزده به در، که دستکم دو هفته پس از آن است ادامه می‌يابد. مردم ما می‌توانند مراسم چهارشنبه سوری امسال را به عنوان سرآغاز نمايشی شاد و دل انگيز تلقی کنند که تا سيزده به در سال تازه ادامه خواهد يافت.

چهار: يکی از مهمترين ويژگی‌های چهارشنبه سوری، سراسری و کشوری بودن آن است. هيچ ده و قصبه و شهری نيست که محله‌هايش در چهارشبنه سوری مملو از پيران و جوانانی که شادمانانه از روی آتش می‌پرند نباشد. مرزهای جغرافيائی پايتخت و استان و شهرستان و روستا برچيده می‌شود و ايران يکپارچه فرياد شادمانه‌ی آزادی می شود.

پنج: چهارشنبه سوری به عنوان سرآغاز نوروز، همواره جشنی فرامذهبی بوده و خواهد بود. بجز مشتی قشريون دين فروش که بويژه در طول امسال دستشان برای مذهبی‌ها هم رو شده و حنايشان پيش آن‌ها هم ديگر رنگی ندارد، همه‌ی مردم ايران با هر نگرش و اعتقادی در آن شرکت می کنند. مرزهای دروغين و غير انسانی، که توسط دين فروشان معمم و مکلا ميان خداباوران و بی‌خدايان، ميان مسلمانان و يهوديان و بهائيان و مسيحيان و زرتشتيان و... کشيده شده برچيده می‌شود و ملت ايران در تماميتِ با شکوهش جلوه‌گر می‌شود.

شش: فراقومی بودن چهارشنبه سوری نيز ويژگی برجسته ديگر آن است. اين جشن شادمانه، کُرد و لُر و فارس و بلوچ نمی‌شناسد. ترکمن همانگونه از آتشی که در پشت اُبه‌اش در دشت ترکمن صحرا برافروخته می‌پرد که هموطن عرب‌تبار اهوازی در مقابل کلبه‌اش در نخلستان جنوب. دختر و پسر تهرانی با همان زبان با آتش حرف می‌زنند که زن و مرد گيلک: "زردی من از تو، سرخی تو از من!"

هفت: و بالاخره، و شايد از همه مهم‌تر، همين هفتمين ويژگی است که تنها به شرائط چهارشنبه سوری امسال ارتباط دارد. دنيا می‌داند که مرگ پرستان حاکم بر ايران از هرچه بوی ايرانی بودن بدهد بيزارند چرا که می‌دانند مرگشان در اتحاد همه ايرانيان با هم است. ندادن يک اجازه ساده برای گردهمائی مخالفان، و جلوگيری به هر حيلت از بيرون آمدن مردم، از همين وحشت ريشه می‌گيرد. «چهارشنبه سوری» اما پادزهر هر حيلت را در گوهر خود دارد؛ گوهری که تلاش کردم رگه‌هائی از درخشش آن را در شش بند بالا بياورم.


مرگ‌سالاران در برخورد با اين گردهمائی پراکنده در ابعاد ميهن، به کلی عاجز خواهند بود. تمام ايران را با صدها هزار کوی و برزن که تجلی‌گاه مخالفان در شب چهارشنبه سوری خواهد بود را نمی‌توان اشغال نظامی کرد! طرفداران مرگ باوران حاکم، تنها ايرانيانی هستند که از هر جشنی بيزارند چه رسد به چهارشنبه سوری، نماد شادمانی. پس نمی‌توان آنان را از طريق سيمای زشت رهبری، و منبر زشت‌تر رمالان جمعه به اين جشن فراخواند و با اتوبوس و قطار از اينجا و آنجا به جای معينی کشاند! و از همه شيرين‌تر فضای شادمانه‌ی حاکم بر شب چهارشنبه سوری است که نه فضای غم و آه و سينه و رنجير زدن، که هوای پايکوبی و ترنم و لبخند است به فردای روشن آزادی که طليعه‌اش از هم اکنون پيداست.







۱۳۸۸ اسفند ۲۲, شنبه

بهار آموندره (درد دیل - شعر گیلکی)





بینیشان خندا به تی لب
تی دیلا صفا بدن , کی بهار آموندره

کهنه خاکا بتکان جه تی خانهء دیل
سبزا کون گندما عید سفره ره , کی بهار آموندره

خوانیدی پرنده یان شادی و سرور امرا
دوسته خو بارو کوچا زمستان و چوم برایه , کی بهار آموندره

بنه دیمه کهنه کینه و دوشمنی یا
پیش قدم بوبو جه سر بیگیر تی دوستی یا , کی بهار آموندره

جه ته دیل تازه سال ره  بوکون تو آرزو
تا کی آزادی ببه امی نصیب , کی بهار آموندره

-----------------------------------------
       دواره اشان همه

ایشناوی شر شر آب چشمه یا جه کوه
بپیچسته همه جا , گول سونبول عطر و بو

ایوارده واگردسته هاج هاجی جه سفر
سبزا بو  دشت و دمن , صحرا و کوه و کمر

نده راه غورصه بدیل , هاتوئی نمانه سخت روزان امره 
دواره اشان همه , ایوارده روز و روزگار بکام به امره

تره یاده نشه کی تی واسی , چوم برایه تی همسایه
تا بیگیری اونه حالا , ایمسالم مثل همیشه عید ره اون تنهایه

جه : دامون گیلک پور
---------------------------
بتکان = تکان بده
دیمه = کنار گذاشتن
بپیچسته = پیچیده








۱۳۸۸ اسفند ۱۱, سه‌شنبه

گیله مرد ( جه بزرگ علوی ) قسمت هفتم



........شایدم اگه بخاطر ا ویشگاه  سوقه ای نوبوسته بو , امروز صغرا هم زنده بو ,  آگولم نزئه ای به جنگل  و بعد از اون هم ان همه ایتفاق پیش ناموئی و الانم اون اتوئی گیرفتار نوبو.
ایتا باد خیلی شدید کومه یا بلرزانه . شایدم ایتا کهنه درخت بکفت و اونی کفتن باعث تکان خوردن کومه ببست. ولی محمد ولی هاتو یکسره حرف زئه ای و زخم زبان امرا کیف کودی و خندهء قاه قاه زئه ای .
محمد ولی ایتا سیگار آتش بزه . ایدفائی کبریتا باورده گیله مرد صورت جلو و اونی صورتا کبریت روشنائی مرا روشنا کود. جه بس کی کبریت گیله مرد صورتا نزدیک بو کی گیله مرد احساس بوکود کی انی دوماغ سوختاندره .
" .... بیدین چی گم . چره جواب ندی ؟ تو اونی ایسی کی وقتی امان باموئیم پست تولما بزنیم  سرگردا بو گفتی کی امان امی بهره یا فادائیم و نطق بو کودی ؟ چره الان لال بوبوستی؟....."
گیله مرد خب بخاطر داشتی . راست گفتی : وقتی دهاتیان بوگفتیدی کی امان داروغه داریم  . سرگرد بوگفت کی بیشید شیمی نماینده یا اوسه کونید . جه اوشان وابرسه کی شومان شیمی ایمسال بهره یا فادائید یا نه ؟ همه بو گفتید کی فادائید. بعد جه گیله مرد وابرسه کی تو چی ؟ مثلآ تو چی فادائی ؟ "
گیله مرد بوگفت:" من ابریشم فادام , برنج فادام , تخم مرغ فادام , سیر , غوره , انار تورش , پیاز , جارو ,*جوکول , *کولوش , آرد برنج , همه چی فادام."
بعد وابرسه ایمسال شینم فادائی؟
گیله مرد بو گفت:" ایمسال ابریشم  و برنج فادام ."
سرگرد بوگفت:" بوشو اوشان قبض و براتا اوسان باور بیدینم ."
بیچاره پیره مرد (لطفعلی ) بوگفت :" شومان کی نمایندهء مالک نیئید!"
سرگرد نامردی نوکود ایتا سیلی بزه اونی گوش مئن.
یکهو تمام دهاتیان جه خودشان خانه یان بیرون باموئید . معلوم نوبوست کی اوشانا خبرا کوده بو کی ایدفائی نزدیک هیزار نفر اوشانا دورا کودید. بعد تیر اندازی بوبست و ایتا تیرم بوخورده صغرا پهلویا و لطفعلی هم جابجا بمرد.
شب دهاتیان دور هم جمعا بوستید کی ها داروغه ویشگاه سوقه ای پیشنهاد بوکود کی خانه ای کی آژانان اونی مئن ایسابیدی یا به آتش بکشید ,  و اگه ایتا جوخه دیگه سرباز جه راه فانرسه بو اوشان او خانه یا با تمام او آجانان به آتش بکشه بید .
محمد ولی سیگار کشئن دوبو . گیله مرد فیکر کودی ها الان بهترین موقع ایسه تا اونا خلع سلاح بوکونه. تمام انی بدن لرزه ای , صغرا کوشته بوستن صحنه اونی اختیارا جه اون فاگیفته بو . خودش هم نانستی کی جه سرما لرزه ای یا کی جه ترس.
محمد ولی دست بردار نوبو :" تو خیلی زرنگی , جه او کهنه کارانی , ایتا کلمه حرف نزنی ترسی خودتا لو بدی . بوگو بیدینم , جه اوشانی کی سرگرد مرا اتاق مئن حرف زئید کویدانه آگول بو ؟ من جه کسی نترسم , بلاخره ایتا روز خودم کلکه آگولا کنم . اون لا مزهبه , می دوستان خودشان بیده ئید کی اون قرآنا آتش بزه . می دیل خایه کی اون فقط می گیر دکفه , خودم دانم چی بلائی اونی سر باورم . کویدانه بو ؟ حتمآ اونی کی ریش کوسه  داشتی و تی کنار ایسا بو؟ ها چره جواب ندی ؟ خوفته ای یا کی بیداری ؟
باد سر و صدای عجیبی جه جنگل بطرف کومه آوردی .
جیغ و فریاد زن , نعرهء گاو ,  ناله و فریاد و اعتراض دهاتیان  . هر چی گیله مرد دقیق تر گوش کودی بیشتر ایشتاوستی . مثل انکی ا سر و صدا یان میان صدای صغرا هم مثل وقتی کی تیر انی پهلو یا بوخورده بو به گوش آموئی.
ولی بیشتر جه همه , شر شر آب ناودان بو کی گیله مرد دیلا خراش دائی . مثل انکی اینفر خودش ناخون مرا ایتا زخما ریش ریش کودان دوبو.
اونی دندانان هم ضرب آهنگ یکنواخت فوبوستن آب مرا بهم خوردی و گیله مرد همچنان بی تاب بو.
...............ادامه داره
--------------------------------------------
واگردان به گیلکی جه : دامون گیلک پور

جوکول = برنج نارس که کمی سبز رنگ و عطربسیار مطبوعی  هم دارد.
کولوش =  کاه ,  قسمتی از ساقه برنج که بعد از دروی برنج در مصارف مختلف مثل درست کردن جارو و یا بعنوان خوراک دام ازش استفاده میشود.
                                                                                                                           

۱۳۸۸ اسفند ۲, یکشنبه

بمانسبت روز جهانی زبان مادری

تبریک بمناسبت 21 فوریه(2 اسفند) روز جهانی زبان مادری



من امروز, ایجگره زنم , تا همهء دونیا بدانه
کی امان , گیلکیم و گیلکی امی زبانه

بجار و بجارکاری و مرغ کیشکانا فورادن به لانه
خاطراته خیلی جه  امی  روزان  و شبانه

تا کی دونیا دونیایه , امرا به یاد بمانه
اونی کی کوچیکه , یا پیلیه , یا کی جوانه

گیلکی زبانه , امی پئران و امی مارانه
گیلکی خون مانستان , امی رگ میانی روانه
----------------------------------------
21 فوریه(2 اسفند) مصادفه با ماری زبان جهانی روز ,  که من به نوبه خودم ا روزا به تمامی شوما عزیزان تبریک گم و امیدوارم کی روزی برسه بتانیم  امی ماری زبان مرا همدیگر مرا ارتباط برقرار بوکونیم و امی درد و موشکلاتا  خودمانه ماری زبان مرا حل و فصل بوکونیم.
جه ان کی گیلکی ا دوره زمانه متاسفانه مورد بی مهری قرار بیگیفته و دوچار یکسری بی برنامگی یان ایسه و ان کی امان مسئولین دلسوزی ناریم تا با همیاری اوشان بتانیم به رشد هر چی ویشتره امی زبان  گیلکی بپردازیم خودمانا نباید سر زنش بوکونیم بلکی برعکس باید امی عزم جزم بوکونیم و با ا معضل و موشکل خیلی جدی تر برخورد بوکونیم و راه حلی مناسب اونه برطرف کودن ره پیدا بوکونیم .
مثلآ  در محافلی کی در مورد زبان گیلکی بحث و گفتگو به شرکت بوکونیم و هم خودمان نظرانا بیگیم و هم دیگران نظراته جا مطلع بیبیم تا با همیاری همدیگه بتانیم حد اقل قدم مثبتی در راه رشد زبان و فرهنگ گیلکی اوسانیم.
تا  ایوارده بیدینیم امی کوجه جغلان گیلکی گب زنیدی و با زبان شیرین گیلکی  خود شان دونیای دور و ور مرا ارتباط گیریدی و در هر خانه ای کی بزنی با زبان آشنائی کی بوی برنج و بجار عطر غذاهای گیلکی و آداب و رسوم گیلکی یا دهه جه تو پذیرائی ببه و مهمان نوازیه گیلک توئم ببه با فرهنگ و آداب و سنن و زبان گیلکی .
همه دانیمی کی گیلک و گیلکی دارای قدمت و تاریخه کی چند سالی ایسه مورد بی مهری قرار بیگیفته و توسط خودمان جه میان شوندره , چی بهتره کی با توجه به اسناد و مدارک و نویشته یانی کی جه دور و نزدیک امره بمانسته , امی فرهنگ و زبان ره تبلیغ بوکونیم تا باعث ببه کی بدست فراموشی سپورده نبه نیویشتن و خواندن مطالبی کی به گیلکی در هر کویا کی تانیم خودش تانه ایتا کمک ببه تا امان ویشتر گیلکی مرا سر و کار بداریم آشنا بیبیم . البته اشان همه زمانی میسر به کی امان با برنامه ریزیان خیلی دقیق تری دونبال ان بیبیم کی بطور اصولی و خیلی جدی ,  حتی به  تدریس و تحصیل گیلکی هم بپردازیم .
امید وارم کی ایتا روز دوباره زبان گیلکی رونق بیگیره و هر کوی و برزن از گیلان امی پایا بنائیم گیلکی بیشناویم  .

جه : دامون گیلک پور