۱۳۸۸ اسفند ۱۱, سه‌شنبه

گیله مرد ( جه بزرگ علوی ) قسمت هفتم



........شایدم اگه بخاطر ا ویشگاه  سوقه ای نوبوسته بو , امروز صغرا هم زنده بو ,  آگولم نزئه ای به جنگل  و بعد از اون هم ان همه ایتفاق پیش ناموئی و الانم اون اتوئی گیرفتار نوبو.
ایتا باد خیلی شدید کومه یا بلرزانه . شایدم ایتا کهنه درخت بکفت و اونی کفتن باعث تکان خوردن کومه ببست. ولی محمد ولی هاتو یکسره حرف زئه ای و زخم زبان امرا کیف کودی و خندهء قاه قاه زئه ای .
محمد ولی ایتا سیگار آتش بزه . ایدفائی کبریتا باورده گیله مرد صورت جلو و اونی صورتا کبریت روشنائی مرا روشنا کود. جه بس کی کبریت گیله مرد صورتا نزدیک بو کی گیله مرد احساس بوکود کی انی دوماغ سوختاندره .
" .... بیدین چی گم . چره جواب ندی ؟ تو اونی ایسی کی وقتی امان باموئیم پست تولما بزنیم  سرگردا بو گفتی کی امان امی بهره یا فادائیم و نطق بو کودی ؟ چره الان لال بوبوستی؟....."
گیله مرد خب بخاطر داشتی . راست گفتی : وقتی دهاتیان بوگفتیدی کی امان داروغه داریم  . سرگرد بوگفت کی بیشید شیمی نماینده یا اوسه کونید . جه اوشان وابرسه کی شومان شیمی ایمسال بهره یا فادائید یا نه ؟ همه بو گفتید کی فادائید. بعد جه گیله مرد وابرسه کی تو چی ؟ مثلآ تو چی فادائی ؟ "
گیله مرد بوگفت:" من ابریشم فادام , برنج فادام , تخم مرغ فادام , سیر , غوره , انار تورش , پیاز , جارو ,*جوکول , *کولوش , آرد برنج , همه چی فادام."
بعد وابرسه ایمسال شینم فادائی؟
گیله مرد بو گفت:" ایمسال ابریشم  و برنج فادام ."
سرگرد بوگفت:" بوشو اوشان قبض و براتا اوسان باور بیدینم ."
بیچاره پیره مرد (لطفعلی ) بوگفت :" شومان کی نمایندهء مالک نیئید!"
سرگرد نامردی نوکود ایتا سیلی بزه اونی گوش مئن.
یکهو تمام دهاتیان جه خودشان خانه یان بیرون باموئید . معلوم نوبوست کی اوشانا خبرا کوده بو کی ایدفائی نزدیک هیزار نفر اوشانا دورا کودید. بعد تیر اندازی بوبست و ایتا تیرم بوخورده صغرا پهلویا و لطفعلی هم جابجا بمرد.
شب دهاتیان دور هم جمعا بوستید کی ها داروغه ویشگاه سوقه ای پیشنهاد بوکود کی خانه ای کی آژانان اونی مئن ایسابیدی یا به آتش بکشید ,  و اگه ایتا جوخه دیگه سرباز جه راه فانرسه بو اوشان او خانه یا با تمام او آجانان به آتش بکشه بید .
محمد ولی سیگار کشئن دوبو . گیله مرد فیکر کودی ها الان بهترین موقع ایسه تا اونا خلع سلاح بوکونه. تمام انی بدن لرزه ای , صغرا کوشته بوستن صحنه اونی اختیارا جه اون فاگیفته بو . خودش هم نانستی کی جه سرما لرزه ای یا کی جه ترس.
محمد ولی دست بردار نوبو :" تو خیلی زرنگی , جه او کهنه کارانی , ایتا کلمه حرف نزنی ترسی خودتا لو بدی . بوگو بیدینم , جه اوشانی کی سرگرد مرا اتاق مئن حرف زئید کویدانه آگول بو ؟ من جه کسی نترسم , بلاخره ایتا روز خودم کلکه آگولا کنم . اون لا مزهبه , می دوستان خودشان بیده ئید کی اون قرآنا آتش بزه . می دیل خایه کی اون فقط می گیر دکفه , خودم دانم چی بلائی اونی سر باورم . کویدانه بو ؟ حتمآ اونی کی ریش کوسه  داشتی و تی کنار ایسا بو؟ ها چره جواب ندی ؟ خوفته ای یا کی بیداری ؟
باد سر و صدای عجیبی جه جنگل بطرف کومه آوردی .
جیغ و فریاد زن , نعرهء گاو ,  ناله و فریاد و اعتراض دهاتیان  . هر چی گیله مرد دقیق تر گوش کودی بیشتر ایشتاوستی . مثل انکی ا سر و صدا یان میان صدای صغرا هم مثل وقتی کی تیر انی پهلو یا بوخورده بو به گوش آموئی.
ولی بیشتر جه همه , شر شر آب ناودان بو کی گیله مرد دیلا خراش دائی . مثل انکی اینفر خودش ناخون مرا ایتا زخما ریش ریش کودان دوبو.
اونی دندانان هم ضرب آهنگ یکنواخت فوبوستن آب مرا بهم خوردی و گیله مرد همچنان بی تاب بو.
...............ادامه داره
--------------------------------------------
واگردان به گیلکی جه : دامون گیلک پور

جوکول = برنج نارس که کمی سبز رنگ و عطربسیار مطبوعی  هم دارد.
کولوش =  کاه ,  قسمتی از ساقه برنج که بعد از دروی برنج در مصارف مختلف مثل درست کردن جارو و یا بعنوان خوراک دام ازش استفاده میشود.
                                                                                                                           

۱۳۸۸ اسفند ۲, یکشنبه

بمانسبت روز جهانی زبان مادری

تبریک بمناسبت 21 فوریه(2 اسفند) روز جهانی زبان مادری



من امروز, ایجگره زنم , تا همهء دونیا بدانه
کی امان , گیلکیم و گیلکی امی زبانه

بجار و بجارکاری و مرغ کیشکانا فورادن به لانه
خاطراته خیلی جه  امی  روزان  و شبانه

تا کی دونیا دونیایه , امرا به یاد بمانه
اونی کی کوچیکه , یا پیلیه , یا کی جوانه

گیلکی زبانه , امی پئران و امی مارانه
گیلکی خون مانستان , امی رگ میانی روانه
----------------------------------------
21 فوریه(2 اسفند) مصادفه با ماری زبان جهانی روز ,  که من به نوبه خودم ا روزا به تمامی شوما عزیزان تبریک گم و امیدوارم کی روزی برسه بتانیم  امی ماری زبان مرا همدیگر مرا ارتباط برقرار بوکونیم و امی درد و موشکلاتا  خودمانه ماری زبان مرا حل و فصل بوکونیم.
جه ان کی گیلکی ا دوره زمانه متاسفانه مورد بی مهری قرار بیگیفته و دوچار یکسری بی برنامگی یان ایسه و ان کی امان مسئولین دلسوزی ناریم تا با همیاری اوشان بتانیم به رشد هر چی ویشتره امی زبان  گیلکی بپردازیم خودمانا نباید سر زنش بوکونیم بلکی برعکس باید امی عزم جزم بوکونیم و با ا معضل و موشکل خیلی جدی تر برخورد بوکونیم و راه حلی مناسب اونه برطرف کودن ره پیدا بوکونیم .
مثلآ  در محافلی کی در مورد زبان گیلکی بحث و گفتگو به شرکت بوکونیم و هم خودمان نظرانا بیگیم و هم دیگران نظراته جا مطلع بیبیم تا با همیاری همدیگه بتانیم حد اقل قدم مثبتی در راه رشد زبان و فرهنگ گیلکی اوسانیم.
تا  ایوارده بیدینیم امی کوجه جغلان گیلکی گب زنیدی و با زبان شیرین گیلکی  خود شان دونیای دور و ور مرا ارتباط گیریدی و در هر خانه ای کی بزنی با زبان آشنائی کی بوی برنج و بجار عطر غذاهای گیلکی و آداب و رسوم گیلکی یا دهه جه تو پذیرائی ببه و مهمان نوازیه گیلک توئم ببه با فرهنگ و آداب و سنن و زبان گیلکی .
همه دانیمی کی گیلک و گیلکی دارای قدمت و تاریخه کی چند سالی ایسه مورد بی مهری قرار بیگیفته و توسط خودمان جه میان شوندره , چی بهتره کی با توجه به اسناد و مدارک و نویشته یانی کی جه دور و نزدیک امره بمانسته , امی فرهنگ و زبان ره تبلیغ بوکونیم تا باعث ببه کی بدست فراموشی سپورده نبه نیویشتن و خواندن مطالبی کی به گیلکی در هر کویا کی تانیم خودش تانه ایتا کمک ببه تا امان ویشتر گیلکی مرا سر و کار بداریم آشنا بیبیم . البته اشان همه زمانی میسر به کی امان با برنامه ریزیان خیلی دقیق تری دونبال ان بیبیم کی بطور اصولی و خیلی جدی ,  حتی به  تدریس و تحصیل گیلکی هم بپردازیم .
امید وارم کی ایتا روز دوباره زبان گیلکی رونق بیگیره و هر کوی و برزن از گیلان امی پایا بنائیم گیلکی بیشناویم  .

جه : دامون گیلک پور

۱۳۸۸ بهمن ۲۶, دوشنبه

داستان کوتاه بوسوخته بیسکوئیت


ا داستان کوتاه  نانم جه کی ایسه ولی قابل خواندن و جالبه ,  امان وا کی  امی اطرافیان کار ره ارزش قائل بیبیم و در هر صورت بخاطر محبتی کی امره بو کودید تشکر بوکونیم و خصوصآ اگه کی ا محبت جه طرف امی همسر و شریک زندگی ببه.
---------------------------

او زمان کی طفل بوم , می مار دوست داشتی کی غذای صبحانه یا  شب ره چاکونه . مرا یاد آیه ایتا شب بخصوصی کی اون (می مار)  بعد از انکی ایتا روز سخت کاری یا  پوشت سر بنا بو ایتا صبحانه چا کوده بو.
او شب می مار ایتا بشقاب تخم مرغ ,  سوسیس و ایتا پیچه بیسکوئیت کی خیلی هم بوسوخته بو می پئر جلو بنا سفره سر.
مرا یاده کی چوم اینتظار بئسام تا بیدینم کسی متوجهء ا موضوع بوبسته یا نه !؟  ولی تنها کاری کی می پئر بوکود , خودش دستا درازا کود بطرف بیسکوئیت و ایتا کوجه خنده می مار ره  بزه و جه من وابرسه کی ایمروز می مدرسه چوطور بو.
مرا خاطر نایه کی او شب می پئرا چی جواب بدام  ولی مرا قشنگ یاده کی کرا اونا فاندرستاندوبوم کی کرا بیسکوئتان بوسخته رو کره و مربا مالستاندوبو و خوردی . او شب وقتی کرا جه میز غذا جا ویریشتاندوبوم بیشتاوستم کی می مار کرا بخاطر سوختن بیسکوئیتان جه می پئر معذرت خواهی کوداندوبو.
و مرا هیچوقت جه یاد نیشه کی می پئر با ایتا لبخند انی لب رو واگردسته می مارا بوگفته : عزیز من عاشق هر چی بیسکوئیت بوسخته یم.
بعدآ او شب کی بو شوم می پئرا شب بخیر بگم و خوشا دم  اون جا وابرسم کی راستی راستی دوست داشتی کی تی بیسکوئیتان بوسوخته ببید؟ اونم مرا خودش بغل مئن بیگیفته و بوگفت :(( تی مار امروز روز سختی یا سر کار داشتی و خیلی خسته بو . در ظمن بیسکوئیت ایتا پیچه بوسخته ببه هیچکسا نوکوشه.))
------------------------------------------
امی زندگی پور جه نقص و عیبه  و همه آدمانم ایتا جور کم و کاستی داریدی . من خودم هیچ چیز مئن بهترین نیئم  شومان چوطور؟

* بئسام = وایستادم
* فانرستاندوبوم = داشتم نگاه میکردم

* مالستاندوبو = در حال مالیدن بود
* ویریشتاندوبو= در حال برخاستن بود



۱۳۸۸ بهمن ۱۷, شنبه

بتانی گب بزنی , آزادی(درد دیل - شعر گیلکی)


اگه کی , بتانی گب بزنی و تی لب بودوخته نبه , آزادی
تی بینیویشته چی و تی فیکر, اگه کی  سانسور نبه , آزادی
جه فشار و خرج  زندگی , تی کمر خما نبه , آزادی
گدا و فقیر نگم هیچ , ولی اگه کمتر بیدئه ی , آزادی
اگه تی موشتا بوجورا گیفتی و داد بزه ای تی حق ره
او زمان , اگه ترا نیگیفتیدی موشت و لگد جیر, آزادی
جه تی روسری و لیباس رنگارنگ , اگه بهانه نیگیفتیدی , آزادی
بتانی تی دو تا  دوست مرا نیمکت پارک رو بینیشینی
هیزار تا نیگاه و سئوالا جواب پس ندی , آزادی
 پنج نفرا تی دور جمعا کودی و شومرا به گلوله دنوستیدی , آزادی
صبح که جه خانه بیرون بوشوئی رزق و روزی ره
شب اگه تی لب رو خنده بمانست باموئی خانه , آزادی
تی مار و خاخور, خانه بیرون شوئن ره , اگه جه ترس نلرزئیدی , آزادی
زن اگه انی حق و حقوق پامالا نبه و به چشم ایتا کالا دیده نبه , آزادی
او زمان کی دشت و کوه و صحرا ایوارده پور ببه جه گول و گیاه  ,آزادی
بولبولان بخانیدی و دریا پور ببه جه ماهی و جنگلان ایوارده سرسبز ببه , آزادی
بتانی هوای آزاد مئن نفس بکشی و پرا گیری به آسمان آبی
او زمان شاء گفتن کی , تو آزادی , من آزادم , همه آزادیم
-------------------------------------
جه: دامون گیلک پور

شوئن = رفتن
شاء گفتن = میشه گفت - می توان گفت
------------------------------------
فارسی شعر
اگر بتونی حرف بزنی و لبت دوخته نشه , آزادی
نوشته ها و فکر تو اگه سانسور نشه , آزادی
اگه زیر خرج و فشار زندگی کمرت خم نشه , آزادی
گدا و فقیر نمیگم هیچ اما اگه کمتر دیدی , آزادی
اگه مشت خودت را بالا گرفتی و برای حقت فریاد زدی
اونوقت اگه نگرفتنت زیر مشت و لگد , آزادی
از روسری و لباس رنگارنگت اگه ایراد نگرفتند , آزادی
با دو تا از دوستات بتونی روی نیمکت پارک بشینی
به هزار نگاه و سئوال جواب ندادی , آزادی
اگه با پنج نفر یه جا جمع شدید و شما رو به گلوله نبستند , آزادی
صبح که برای رزق و روزیت از خانه رفتی بیرون
شب اگر که بر روی لبت خنده بود و به خانه برگشتی , آزادی
مادرو خواهرت برای بیرون رفتن از خونه  از ترس نلرزیدن , آزادی
زن اگه حق و حقوقش پایمال نشه و به چشم یک کالا دیده نشه , آزادی
اونوقت که کوه و دشت و صحرا پر بشه از گل و گیاه , آزادی
بلبل ها بخونن و دریا از ماهی پر بشه و جنگلها  دوباره سرسبز بشن , آزادی
بتونی توی هوای آزاد نفس بکشی و پر بزنی توی آسمون آبی
اونوقت میشه گفت: تو آزادی , من آزادم , همهء ما آزادیم

۱۳۸۸ بهمن ۱۵, پنجشنبه

آقا سفرهء خالی یم هینی ؟ ( آقا سفرهء خالی میخرید ؟)



* ا شعرا ایتا جا بطور تصادفی بخواندم نانم جه کی ایسه و کی انا بوگفته ولی خیلی مره جالب بو و بخاطر انکی ایتا جه هیزاران درد امی جامعه شینا به زیبائی مطرح کودی تصمیم بیگیفتم کی به گیلکی واگردان بوکونم و شوما عزیزان ره بنم تا بخوانید.
--------------------------------
*واگردان به گیلکی:
یاد آورم کی ایتاغروب سرد سرد , گوذ شتانده بو جه امی کوچه دوره گرد , داد زئه ای کهنه قالی هینم , دست دوم و عالی هینم , کاسه و ظرف سفالی هینم , اگر ناری , کوزهء خالی هم هینم . ارسو می پئر چومان مئن حلقه بزه , ایتا آه بکشه وانی بغض بشکست , اول ماهه و سفره مئن نانی ننا و خالیه , ای خودا ترا شکر ولی انم زندگیه ؟
بوی نان تازه اونی عقل و هوشا ببرده بو, اتفاقآ می مارم روزه بو , می خاخور بودووسته بیرون بدون روسری و بوگفت : آقا سفرهء خالی یم هینی ؟
-------------------------------

*سروده زیر رو در جائی بطور اتفاقی خواندم , نمی دونم از چه کسی است ولی برام جالب بود و از اینکه دردی از دردهای اجتماع ما را به این زیبائی بیان کرده بود , تصمیم گرفتم که به گیلکی برگردونمش و برای شما دوستان بزارم تا شما هم بخونید .
----------------------------------------------
یاد دارم در غروبی سرد سرد , میگذشت از کوچه ما دوره گرد . داد میزد : کهنه قالی میخرم , دست دوم جنس عالی میخرم , کاسه و ظرف سفالی میخرم , گر نداری کوزهء خالی میخرم , اشک در چشمان بابا حلقه بست عاقبت آهی زد و بغضش شکست , اول ماه است و نان در سفره نیست , ای خدا شکرت ولی این زندگیست ؟ بوی نان تازه هوشش برده بود , اتفاقاً مادرم هم روزه بود . خواهرم بی روسری بیرون دوید گفت : آقا سفرهء خالی میخرید ؟